Son zamanların en çok tartışılan konularından bir tanesi de sanırım Muğla Büyükşehir Belediyesi ile Bodrum Belediyesinin yetki ve sorumluluk tartışmaları.
Hangi kentsel hizmet, hangi belediye yetkisindedir sorununu baştan sona konuşursak satırlarımız yetmeyecek. Biz bugün sadece “İmar” konusundaki yetkileri değerlendirelim.
Hukuk düzeninde “Hiyerarşi Denetimi”, aynı kurum içindeki ast ve üst kadrolar arasındaki yetki gücünü ifade eden bir durumdur. Yani Bodrum Belediye Başkanının, İmar ve Şehircilik Müdürü üzerinde hiyerarşi denetimi vardır. Ancak büyükşehir belediyeleri, ilçe belediyelerinin “Patronu” konumunda değildir.
Büyükşehir belediyeleri ile ilçe belediyeleri arasındaki ilişki, “İdari Vesayet” kavramıyla izah edilebilir. Yani büyükşehir belediyeleri, ilçe belediyelerinin İşlemlerini aynen onaylama, düzelterek onaylama, uygulamayı yönlendirme, eksikliklerin ya da aykırılıkların giderilmesini talep etme ve en sonunda görevinin gereğini yerine getirmeyen ilçe belediyesinin yerine geçerek işlem ya da eylem tesis edebilme yetkisine sahiptir.
Benzer denetim yetkileri merkezi idareye de tanınmıştır. Özellikle imar planlama ve uygulama konusunda, büyükşehir belediyelerinin ilçe belediyeleri üzerinden sahip olduğu yetkilerden daha fazlası, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına tanınmış bulunmaktadır.
Hatta bunların dışında “Tarihi, Arkeolojik, Kentsel Sit Alanlarında” Kültür ve Turizm Bakanlığı yetkiliyken, “Doğal Sit Alanlarında” yine Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı yetkilidir.
Unutmayalım bir de “Tarımsal ve Ormanlık Alanlar” var. Bu alanlarda da imarı etkileyecek kararları vermeye Tarım ve Orman Bakanlığı yetkili.
Hadi bir de ihtiyaç halinde satılması (!) için özelleştirmeye konu edilen alanları ekleyelim. Buralarda da “Özelleştirme İdaresi Başkanlığı” yetkili.
Daha “Karayolları”nı, “Devlet Su İşleri”ni, elektrik idarelerini (Muğla’da AYDEM) saymadık. Bodrum deyince “MUÇEV”, “Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı” gibi kurumları da unutmamak lazım. Çünkü hepsi kendi alanlarında yetki makamı.
Gelelim Bodrum’un genel yapısına. Toplam arazinin % 58’i orman, % 28’i tarımsal alan, % 3’ü sahil ve kayalık alan, geriye kalan % 11 ise yerleşik alan. Bu ne demek ? Bodrum coğrafyasının % 86’sı Tarım ve Orman Bakanlığı’nın yetki alanında demek. Tabi bu alanların içinde çeşitli niteliklerde “Sit Alanları” varsa oraların durumu ayrı.
Gerçek olan durum şu ki; Bodrum “Yedi Kocalı Hürmüz” gibi. Bodrum’un sadece % 11’i üzerinde herhangi bir merkezi idareye danışmadan imar koşulları belirlenebilir. Kim tarafından ? Elbette ki önce Muğla Büyükşehir Belediyesi tarafından.
Peki Bodrum Belediyesi ne iş yapar ? Sadece 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planlarını ya da değişikliklerini yapar ama onu da Muğla Büyükşehir Belediyesinin onayına sunmak üzere yapar. Yani tek başına yine bir şey yapamaz.
Muğla Büyükşehir Belediyesi ne yapar ? Bodrum Belediye Meclisince uygun görülmüş olan imar planlarını yıllarca sallar. Canı isteyince inceler ve düzeltilmesi için tekrar Bodrum Belediyesine yollar. Bu ne demektir ? Muğla Büyükşehir Belediyesinin, Bodrum’un seçilmiş Belediye Meclisini yok sayması demektir.
Oysa Büyükşehir Belediye Kanunu’nun 14. Maddesi gereği; İlçe belediyelerinin meclisleri tarafından alınan imara ilişkin kararların büyükşehir belediyesine gelişinden itibaren üç ay içinde büyükşehir belediye meclisi tarafından nazım imar planına uygunluğu yönünden incelenerek “aynen veya değiştirilerek” kabul edilmesi gerekir. Hatta 3 (üç) ay içerisinde görüşülmeyen kararlar onaylanmış sayılır.
İlçe belediyeleri, meclis kararlarının büyükşehir belediyesine ulaştığı tarihten itibaren üç aylık sürenin sona ermesiyle birlikte durumu bir tutanakla ortaya koyarak, kararların kesinleşmiş olduğunu belirterek uygulamaya başlayabilecektir. Belediyelerin dışında, tabi ki ilgili kişilerin de bu yönde bir tespit yaptırarak, ilçe belediyelerinden uygulamayı talep etme hakları vardır.
Peki ben size 2017 yılından beri Bodrum Belediye Meclisince uygun görülmüş olan bir çok imar planının Muğla Büyükşehir Belediyesince hala onaylanmadığını söylesem.
Hatta bu durum karşısında Bodrum Belediyesinin sessiz kaldığını ve hiçbir şey yapmadığını söylesem.
Zaman zaman dile getirilen “o zaman kapatalım Bodrum Belediyesini” söylemleri kısmen doğru değil mi ? Ama unutulmasın ki bu sadece Bodrum’a özgü bir durum değil, Türkiye’deki toplam 30 Büyükşehir Belediyesinde aynı.
Peki 30 Büyükşehir Belediyesi sınırları içindeki ilçe belediyelerinden en çok şikayet eden Belediye hangisi bilin bakalım ?
Ege ve Akdeniz kıyı illerinin tamamı (Çanakkale hariç) Büyükşehir Belediyesi. Hemen hemen hepsinde benzer vesayet sorunları var. Hangisi Bodrum kadar sıkıntılı ?
Demek ki her türlü ahval ve şerait altında dahi vazife; Belediyenin sorunlarını çözmek için ilgili tüm kurum ve kuruluşlarını ikna edecek yetenekte ve belediyecilik bilgisine sahip başkan ve yönetici kadrolarla sorunları çözmek değil midir ? Siyaset kanallarını doğru kullanarak, yetmezse yargıyla, o da yetmezse halkın gücüyle.
Sanmayın ki merkezi hükümetle aynı partiden olmak her şeyin çözümünü sağlar. Merkezi hükümetle aynı partiden olan son derece başarısız belediyeler de var, farklı partiden olan ama son derece başarılı belediyeler de..
Bu arada Bodrum’daki bir siyasi parti teşkilatının “Mezarlıklar Sorununu Hiç Düşündünüz mü” başlıklı yazımda söz ettiğim hususları dile getirmesine de sevindim doğrusu. Demek ki benden başka düşünenler de varmış.
